آریتمی قلبی چیست؟

قلب دارای چهار حفره  است که دو حفره بالا، دهلیز و دو حفره پایین، بطن نامیده می شوند. در یک قلب سالم، ضربان طبیعی بین ۶۰ تا ۱۰۰ ضربان در دقیقه است. در ادامه به آریتمی قلبی بیشتر می پردازیم.

 انواع آریتمی قلبی، علائم و درمان

آریتمی قلبی ( Cardiac arrhythmia) غیرطبیعی بودن و بی نظمی ضربان قلب است  که به آن تپش قلب گفته می شود که ممکن است بی خطر باشد و یا گاهی حاد و حتی کشنده باشد. ضربان‌ کند (برادی‌کاردی)، سریع (تاکی‌کاردی)، نامنظم (دیس‌ریتمی) و یا زودرس (Premature Beats)  نامیده می شوند.

درمان آریتمی قلبی اغلب منجر به کنترل یا حذف ضربان های سریع، آهسته و یا نامنظم می شود. علاوه بر این از آنجایی که آریتمی‌های آزار دهنده اغلب در اثر مشکل قلبی تشدید می شوند، بنابراین می توان با تغییر سبک زندگی از پیشرفت آن ها جلوگیری کرد.

قلب دارای چهار حفره  است که دو حفره بالا، دهلیز و دو حفره پایین، بطن نامیده می شوند. در یک قلب سالم، ضربان طبیعی بین ۶۰ تا ۱۰۰ ضربان در دقیقه است.

انواع آریتمی قلبی

تاکیکاردی: به تندی ضربان قلب گفته می شود، اگر ضربان قلب بیش از ۱۰۰ بار در دقیقه باشد

برادیکاردی: به کندی ضربان قلب گفته می شود، اگر ضربان قلب کمتر از ۶۰ بار در دقیقه باشد.

ضربان غیر عادی قلب: فیبریلاسیون یا فلوتر (لرزش)

ضربان زود هنگام قلب: انقباض زودرس

همه تندی یا کندی های ضربان به معنی بیماری قلبی نمی باشند. مثلا در هنگام ورزش ضربان قلب افزایش می یابد تا اکسیژن کافی به بافت های مختلف بدن برسد و در هنگام خواب و استراحت، ضربان قلب کاهش می یابد. فرد گاهی حس کاهش ضربان قلب را دارد، یعنی احساس می کند ضربان قلب منظم نیست. مثلا ورزشکاران به سبب عملکرد بالای قلب خویش دارای ضربان قلب کمتر از ۶۰ باردر دقیقه هستند.

بیشتر بخوانید: تست ورزش

مهمترین علائم آریتمی قلب

آریتمی در بعضی افراد علامت خاصی ندارد. گاهی پزشک آریتمی فرد را در حین یک معاینه معمول و متداول یا با گرفتن نوار قلب(اکتروکاردیوگرام) تشخیص دهد.

علائم شایع آریتمی قلبی شامل:

نفس نفس زدن، تپش زیاد قلب (تاکیکاردی)، کندی ضربان قلب (برادیکاردی)، احساس درد یا لرزش در قفسه سینه، تنگی نفس، استرس، عدم تمرکز، خستگی، سرگیجه خفیف، تعریق زیاد، سنکوپ

علل آریتمی قلبی

• نارسایی قلبی
• دیابت
• بیماری تیروئید(کم کاری و پرکاری)
• ایجاد اسکار در قلب بر اثر حمله قلبی
• گرفتگی عروق قلب (بیماری عروق کرونر)
• فشار خون بالا
• استرس
• آپنه خواب
• عوامل ژنتیکی
• مصرف برخی داروها مثلا داروهای ضد سرماخوردگی، ضد حساسیت و مکمل های بدون نسخه
• مصرف زیاد الکل یا کافئین
• مصرف سیگار و مواد مخدر
  
  

عوارض آریتمی قلب

 آریتمی ممکن است با عوارض زیرهمراه باشد:

سکته مغزی

آریتمی سبب افزایش احتمال تشکیل لخته خونی شده، در اثر شکسته شدن این لخته و انتقال آن از قلب به مغز، جریان خون این ارگان حساس و حیاتی مختل شده و سکته مغزی رخ میدهد. خطر سکته مغزی در بیماران قلبی بالای ۶۵ سال که مبتلا به آریتمی هستند افزایش می یابد. داروهای خاص نظیر داروهای ضد انعقاد می توانند خطر سکته مغزی و یا آسیب دیگرارگان های حیاتی در اثر تشکیل لخته خونی را کاهش دهند.

نارسایی قلبی

پمپاژ نکردن موثر خون توسط قلب، شخص را دچار برادیکاردی یا تاکیکاردی (نظیر فیبریلاسیون دهلیزی) می نماید و در بلند مدت باعث نارسایی می شود. در بعضی مواقع، کنترل سرعت ضربان قلب می تواند به بهبود نارسایی و عملکرد قلب کمک کند.

درمان آریتمی قلب

• تغییردر سبک زندگی
• داروهای ضد انعقاد خون جهت کاهش میزان خطر لخته شدن خون و سکته مغزی
• داروهای پیشگیری وکنترل آریتمی و درمان شرایط مربوط به آن مانند پرفشاری خون، بیماری کروناری قلبی و نارسایی قلبی
• ضربان‌ساز که از یک باتری جهت کمک به تنظیم ضربان قلب استفاده می‌کند
• تحریک الکتریکی یا دفیبریلاسیون قلبی از طریق دفیبریلاتورهای قلبی کاشتنی یا الکتروشوک قلبی
• جراحی
• انهدام (تخریب) بافت قلبی

درمان برطبق نوع آریتمی است، اگرنوع آریتمی تندی(تاکیکاردی) باشد بطورمعمول با تجویز داروهای تنظیم کننده ریتم قلب درمان می شود؛ اما در برخی موارد نیاز به بستری شدن بیمار و درمان به روش الکتروفیزیولوژی و ابلیشن که در اصطلاح عامیانه سوزاندن رگ قلب گفته می شود است. دراین شیوه از طریق رگ ها سیم هایی در قلب بیمار قرار می گیرد و از طریق نقشه برداری، کانون بی نظمی در قلب پیدا می شود و با اشعه مخصوص رادیوفرکوئنسی با انرژی گرمایی کانون سوزانده می گردد.

آریتمی های کند قلب(برادیکاردی) با تعبیه باتری قابل کنترل است با یک جراحی کوچک که نیاز به بی هوشی بیمار وجود ندارد، از طریق رگ، سیم هایی داخل قلب قرار می گیرد که این سیم ها با کمک یک باتری که زیر استخوان ترقوه و زیر پوست تعبیه می شود، ضربان قلب را تنظیم کرده و آریتمی و نیز حالت سرگیجه بیمار برطرف می گردد.

عوامل خطر و نحوه پیشگیری از آریتمی قلبی

این موارد خطر آریتمی قلب را افزایش می دهند:

• سن بالاتر از 65
• بیماری های ژنتیکی
• بیماری تیروئید
• فشارخون بالا
• چاقی
• دیابت
• مصرف زیاد الکل و کافئین

با توجه به اینکه برخی از این موارد اجتناب ناپذیر هستند، افراد می توانند با تغیر سبک زندگی گام هایی کوچک برای کاهش خطر آریتمی قلبی بردارد .سبک زندگی سالم سبب کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی می شود. از جمله موارد سبک زندگی سالم موراد ذیل را می توان اشاره نمود :

رژیم غذایی مناسب و سالم از نظر قلبی

فعالیت جسمانی منظم و حفظ وزن در محدوده طبیعی

عدم مصرف سیگار و مواد مخدر

ترک یا کاهش مصرف الکل و کافئین

کاهش استرس، چون استرس موجب آریتمی قلبی می گردد.

بیشتر بخوانید: سکته قلبی

پرهیز از ورزش های سنگین

استفاده با احتیاط و ترجیحا با تجویز پزشک داروهای نظیر داروهای ضد سرفه و سرماخوردگی، چون بعضی از این داروها حاوی مواد محرک هستند و منجر به افزایش ضربان قلب می شوند.

چه زمانی نیازاست به پزشک متخصص قلب مراجعه نمود؟

آریتمی‌ ممکن است با احساس ضربان زودرس در فرد همراه باشد یا باعث شوند فرد اینگونه احساس کند که قلب وی بسیار سریع یا بسیار آهسته می تپد.علائم و سایر نشانه ها این بیماری ممکن است در ارتباط با عدم پمپاژ موثر خون توسط قلب در اثر ضربان بسیار سریع یا بسیار کند بوجود بیایند. علائمی مانند تنگی نفس، ضعف، سرگیجه، سبکی سر، غش یا حالتی نزدیک به آن و احساس درد در قفسه سینه است. در صورت داشتن هر یک از این علائم بهتر به پزشک متخصص قلب مراجعه کنید.