آنژیوگرافی یکی از روش های تشخیص بیماری های قلبی و عروقی است که معمولا از طریق سوراخ کوچکی بر روی کشاله ران یا مچ دست انجام می شود. آنژیو گرافی یک روش درمانی برای بیماران قلبی محسوب نمی شود، بلکه به واسطه انجام آن مشکلات بیماری توسط پزشک بررسی و تشخیص داده می شود. در این روش با بررسی عروق خونی بخش های مسدود شده تشخیص و از بروز بیماری های جدی تر مانند سکته قلبی جلوگیری می شود. اما آنژِیوگرافی چگونه انجام می شود؟ آیا این روش خطرناک بوده و عوارضی نیز دارد؟ در این مقاله با ما همراه باشید تا در این رابطه توضیحات بیشتری ارائه دهیم.
آنژیوگرافی چیست؟
اصطلاح آنژیو (angio) به عروق خونی اشاره دارد و گرافی (graphy) واژه ای مرتبط با اصطلاح عکاسی است. به این ترتیب این اصطلاح به لحاظ لغوی به معنای رگ نگاری یا همان تصویربرداری از رگ های خونی است. به طور کلی این تصاویر با استفاده از اشعه ایکس گرفته می شوند و به تصویر گرفته شده آنژیوگرافی می گویند.
برای به دست آوردن این تصاویر، پزشکان از یک سوزن برای قرار دادن یک کاتتر (یک لوله نازک و انعطاف پذیر) در رگ خونی نزدیک ناحیه مشکل استفاده می کنند. سپس یک مایع (به نام ماده حاجب) را از طریق کاتتر تزریق می کنند. عامل کنتراست در اشعه ایکس (فیلم یا عکس) ظاهر می شود، بنابراین لبه های داخل رگ های خونی را مشخص می کند. تصاویر به دست آمده از آنژیوگرافی چگونگی جریان خون را نشان داده و هرگونه انسداد یا مشکل در جریان خون را نمایان می کند.
آنژیوگرافی چگونه انجام می شود؟
بسته به اینکه پزشکان چه رگ های خونی را می خواهند مشاهده کنند، ممکن است آنژیوگرافی کمتر از یک ساعت تا چند ساعت طول بکشد. در حین آنژیوگرافی بیمار باید هشیار باشد و نیازی به بیهوشی کامل بیمار نیست و به کمک بی حسی موضعی ناحیه را برای انجام آنژیوگرافی آماده می کنند. در این روش معمولا سوراخ کوچکی بر روی کشاله ران (بالای ران) یا در مچ دست (در روش های جدید از مچ دست استفاده می شود) ایجاد شده و لوله بلند و نازک به نام کاتتر با قابلیت انعطاف پذیری به داخل رگ وارد می شود.
پس از قرارگیری کاتتر در ناحیه مورد بررسی، پزشک ماده حاجب را از طریق این لوله تزریق کرده و در حالی که ماده حاجب در رگ های خونی جریان دارد امکان تصویربرداری از رگ های خونی را به کمک یک دستگاه اشعه ایکس از ناحیه مورد نظر امکان پذیر می کند. در طول این روش، پزشکان ممکن است از فرد بخواهند نفس عمیق بکشد، نفس خود را حبس کند یا سرفه کند. همچنین ورود کاتتر ممکن است کمی فشار و کشش در بیمار ایجاد کرده و همچنین با تزریق ماده حاجب گرما و برافروخته در بدن بیمار احساس می شود.
کاربرد آنژیوگرافی چیست؟
مهمترین کاربرد آنژیوگرافی برای تشخیص بیماری های عروقی مختلف مانند تصلب شرایین، بیماری عروق کرونر قلب، انسداد محیطی، تغییرات التهابی دیواره عروق، آنوریسم و همچنین بیماری های وریدی مانند ترومبوز یا وریدهای واریسی است. به طور کلی این روش برای تشخیص انسداد و تنگی عروق خونی که منجر به سکته قلبی خواهد شد، به کار گرفته می شوند. همچنین از آنژیوگرافی برای تشخیص یا علت برآمدگی و بیرون زدگی دیواره سرخرگ ناشی از ضعف دیواره رگ های خونی استفاده می کنند.
آمادگی های قبل از آنژیوگرافی
- چند روز قبل از انجام آنژیوگرافی مصرف مایعات را افزایش دهید.
- برای انجام این روش داشتن معده خالی (ناشتا) الزامی است، به طوری که توصیه می شود بین 8 تا 12 ساعت قبل از آنژیوگرافی از مصرف موادغذایی خودداری کنید.
- توصیه می شود قبل از انجام آنژیو، موهای زائد ناحیه مورد نظر (کشاله ران یا بازو) را بتراشید.
- در صورت داشتن بیماری و مصرف دارویی خاص مانند داروهای فشار خون، قند خون، داروهای کلیوی و … پزشک خود را مطلع کنید.
مراقبت های بعد از آنژیوگرافی
به منظور کاهش عوارض جانبی و بهبودی بیمار رعایت نکات زیر مفید خواهد بود که به شرح زیر است:
- به مدت یک هفته از فعالیت های سنگین و ورزش اجتناب کنید.
- از باز کردن پانسمان تا 24 ساعت اجتناب کنید.
- توصیه می شود پس از سه روز دوش گرفته و از استحمام با آب گرم و یا رفتن به استخر خودداری کنید.
- به مدت 3 روز از برقراری رابطه جنسی بعد از آنژیوگرافی اجتناب کنید.
- مصرف مواد غذایی سرشار از ویتامین ها مانندانواع میوه ها و سبزیجات را افزایش داده و از مصرف موادغذایی چرب خودداری کنید.
- در صورت داشتن درد شدید، خونریزی، طولانی شدن حالت تهوع و استفراغ به پزشک مراجعه کنید.
خطرات و عوارض آنژیوگرافی
آنژیوگرافی یکی از روش های ایمن وکم خطر است، با این وجود ممکن است در مراحل انجام آن مشکلات کوتاه مدتی ایجاد شود که به شرح زیر است:
- سوزن ها و کاتتر می توانند باعث درد خفیف شوند.
- ناحیه برش (کشاله ران و بازو) دچار کبودی می شود.
- برخی از بیماران وقتی ماده حاجب به آن ها تزریق می شود احساس ناراحتی می کنند.
- برخی افراد نسبت به ماده حاجب دچار واکنش آلرژیک مانند عطسه، بثورات پوستی یا مشکل در تنفس می شوند.
- اگر بیمار مشکلات کلیوی مانند نارسایی کلیه داشته باشد، ماده حاجب می تواند مشکل آن ها را تشدید کند.
- اغلب بیماران پس از چند ساعت، در صورت نداشتن مشکل جدی از بیمارستان مرخص خواهند شد. اما گاهی اوقات ممکن است براساس تشخیص بیماری نیاز به بستری بیمار در بیمارستان باشد.
سخن پایانی
آنژیوگرافی روش تشخیصی برای بیماری های قلبی-عروقی است که هرگونه انسداد و مشکل در جریان خون را نشان می دهد. در این روش بر روی بخشی از پوست کشاله ران یا بازو، برشی ایجاد کرده و لوله باریکی به همراه محلول حاجب وارد رگ مورد نظر می شود. در نهایت توسط اشعه ایکس تصاویر گرفته شده و مشکلات احتمالی بیماری توسط پزشک بررسی می شود. دکتر بهاره جهانشاهی متخصص قلب و عروق در جهت تشخیص و انجام گزارشات مرتبط با بیماری های قلبی در تهران فعالیت دارند. برای مراجعه به ایشان می توانید از مشاوره آنلاین دکتر بهاره جهانشاهی نیز استفاده کنید.
