آترواسکلروز یا تصلب شرایین چیست؟

جمع شدن پلاک ها در دیواره سرخرگ ها، موجب ابتلا به بیماری آترواسکلروز یا تصلب شرایین می گردد. این پلاک ها از کلسترول، چربی، کلسیم و دیگر مواد موجود در خون تشکیل شده اند. با گذر زمان پلاک ها سفت می شوند و موجب تنگ شدن یا تصلب شرایین می شوند. همین اتفاق باعث جریان یافتن خونی که سرشار از اکسیژن است به دیگر اندام ها و دیگر نواحی بدن اما بصورت محدود می شود.

این بیماری ممکن است باعث بیماری های قلبی حاد و جدی و حتی حمله قلبی، سکته مغزی  و حتی مرگ شود.

علت آترواسکلروز چیست؟

دلیل اصلی  تصلب شرایین مشخص نیست اما تحقیقات انجام شده در این زمینه نشان می دهد که این بیماری یک بیماری پیچیده است و به آرامی پیشرفت می کند که امکان داره از زمان کودکی فرد شروع شده باشد و با بالا رفتن سن پیشرفت آن سریع تر می شود.      

امکان دارد تصلب شرایین هنگامی شروع شود که برخی از عوامل به لایه های درونی دیواره سرخرگ ها آسیب رسانده باشند، این عوامل شامل :

• استعمال سیگار
• وجود حجم زیادی از چربی‌ و کلسترول ها در  جریان خون
• ابتلا به فشار خون بالا
• حجم بالایی از قند خون به علت مقاومت به انسولین و یا ابتلا به دیابت

این پلاک ها اکان دارد در محلی که عروق آسیب دیده هستند، تجمع کنند. با گذشت مدت زمانی کوتاه، پلاک ها سخت می شوند  و همچنین موجب باریک شدن سرخرگ ها می شوند. نهایتا بخشی از پلاک ها ممکن است دچار پارگی شوند. زمانی که این اتفاق رخ بدهد پلاکت ها به قسمت آسیب دیده خود را می چسبانند.  

جمع شدن پلاکت ها موجب تشکیلذ شدن لخته های خون و باریک تر شدن رگ ها  و محدود شدن جریان خون که دارای اکسیژن است به نواحی مختلف در بدن می شود.

با توجه به اینکه کدام رگ ها تحت تاثیر قرار می گیرند، لخته شدن خون ممکن است موجب درد در ناحیه قفسه سینه  و یا حمله قلبی  و یا سکته مغزی گردد.

عوامل ایجاد کننده خطر آترواسکلروز چیست؟

بعضی از عادت های فردی، خصوصیات و همین طور شرایط زندگی فردی امکان دارد خطر ابتلا به این بیماری را بالا ببرد.  این عوامل در واقع عوامل خطر به حساب می آیند.  هر اندازه شخص عوامل خطر بیشتری داشته باشد، احتمال مبتلا شدن به بیماری تصلب شرایین در او  افزایش می یابد.  کاری که از ما برمی آید این است که عوامل خطر را  بیشتر کنترل کنیم تا بتوانیم به پیشگیری و به تعویق انداختن این بیماری کمک کنیم.  

عوامل خطرزای اصلی آترواسکلروز

سطح ناسالم کلسترول خون: که شامل دو نوع  کلسترول LDL بالا و کلسترول HDL پایین است.  در صورتی که فشار خون در گذر زمان، برابر  و یا بیشتر از 140/90 (140 روی 90) میلی‌متر جیوه باشد، بالا محسوب می شود. در صورت مبتلا شدن به دیابت و یا بیماری مزمن کلیوی، فشار خون برابر یا بیشتر از 130/80 (130 روی 80) میلی‌متر جیوه، بالا محسوب می شود.

سیگار کشیدن: استعمال سیگار ممکن است موجب آسیب دیدن  و سفت شدن رگ ها، بالا رفتن فشار خون و سطح کلسترول خون می گردد. علاوه بر این، سیگار کشیدن می تواند موجب جلوگیری از رسیدن اکسیژن مورد نیاز بافت های بدن شود.   

مقاومت به انسولین: این وضعیت زمانی اتفاق می افتد که بدن شما نتواند به درستی از انسولین به طور صحیح اش استفاده کند. انسولین در واقع هورمونی است که به انتقال یاقتن قند خون به عنوان منبعی از انرژی از خون به تمامی سلول های بدن کمک می کند. مقاومت بدن به انسولین می تواند موجب به دیابت گردد.    

در این بیماری به خاطر ناتوانی بدن، در تولید کردن و یا استفاده درست از انسولین، سطح قند خون بیمار خیلی بالاست.   

اضافه وزن یا چاقی:

نداشتن فعالیت بدنی: ممکن است موجب شدت یافتن دیگر عوامل خطرزا این بیماری مثل سطح ناسالم کلسترول خون فرد، فشار خون بالا، اضافه وزن، دیابت و چاقی گردد.

  رژیم غذایی ناسالم: داشتن رژیم غذایی ناسالم قادر است خطر مبتلا شدن به آترواسکلروز را بالا ببرد. برای مثال غذا هایی که از چربی های ترانس و اشباع ، کلسترول، نمک و قند سرشار هستند قادرند عوامل خطرزای این بیماری را بدتر کرده و تشدید کنند.  

با بالا رفتن سن، عوامل ژنتیکی و یا لایف استایل فرد موجب جمع شدن پلاک ها در رگ های ما می شوند. به ویژه در دوران میانسالی به بعد، جمع شدن پلاک ها باعث می شود که ما یکسری نشانه ها و یا علائم را مشاهده کنیم. اغلب در مردان این خطر پس از 45سالگی و در زنان پس از 55سالگی سیر صعودی می گیرد.  

پیشینه خانوادگی بیماری قلبی در کودکی: مبتلا بودن پدر یا برادر پیش از سن 55سالگی و مادر و خواهر پیش از 65 سالگی به بیماری قلبی، می تواند موجب بالا رفتن ریسک ابتلای ما به این بیماری گردد.  

با وجود اینکه سن و پیشینه خانوادگی ابتلا به بیماری  های قلبی در کودکی، جزو عوامل خطرزا هستند، و داشتن یکی و یا هر دوی این عوامل به معنای ابتلای قطعی ما به این بیماری نیست. کنترل کردن دیگر عوامل خطرزا معمولا قادر است تاثیرات ژنتیکی را کمتر کرده و حتی در افراد سالمند از تصلب شرایین پیشگیری کند.

مطالعات انجام شده این را نشان می دهند که تعداد زیاد و فزاینده ای از کودکان و همین طور نوجوانان در معرض دچار شدن به این بیماری هستند. این عارضه ممکن است به علل مختلفی مانند افزایش چاقی  در خردسالی بوجود بیاید.

  بیشتر بخوانید: آریتمی قلبی

عوامل خطرزای نوظهور

تحقیقات در زمینه دیگر عوامل خطرزای احتمالی برای این بیماری ادامه دارد.

بالا بودن سطح پروتئینی به نام پروتئین واکنش C یا همان  CRP در خون شما می تواند خطرزا یی برای این بیماری  و افزایش حمله قلبی باشد. سطح بالای این پروتئین در بدن علامتی از التهاب در بدن است و التهاب هم در بدن نشان دهنده عکس العمل بدن به عفونت و یا آسیبی در بدن است.

اینگونه به نظر می رسد که آسیب رسیدن  به دیواره درونی رگ ها موجب التهاب می شود  و می تواند به بیشتر شدن پلاک ها کمک کند. کسانی که سطح  CRP آن ها پایین است نسبت به افرادی که دارای سطح CRP بالا هستند، با سرعت پایین تری به تصلب شرایین دچار می شوند. مطالعات در این زمینه ارتباط میان پایین آمدن التهاب، سطح CRP و کاهش پیدا کردن ریسک ابتلا به این بیماری ادامه دارد.