چربی خون چیست؟
به صورت طبیعی خون دارای انواع مختلفی از چربی‌هاست که به اصطلاح لیپید خوانده می‌شوند. از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به HDL، LDL و تری گلیسیرید اشاره کرد. اما توجه کنید که این چربی‌ها یعنی HDL و LDL با نام‌های کلسترول خوب و کلسترول بد هم خوانده می‌شوند که در واقع ترکیبی از پروتئین و چربی هستند. امروز در این مطلب به علائم هشدار دهنده افزایش چربی خون می پردازیم. با ما همراه باشید.
مهم ترین اجزاء خون در رگ‌ها شامل کلسترول‌ها و تری‌گلیسیرید هستند. همچنین از اجزاء حیاتی خون در بدن هستند که وظایف خیلی زیادی نیز برعهده دارند. برای مثال چربی‌ها در بدن به وظایفی همچون ذخیره سازی انرژی، ساخت دیواره سلول‌ها و ساخت هورمون‌ها می‌پردازند. اما چربی خون وقتی به یک مشکل برای بدن تبدیل می‌شود که میزان برخی از این چربی‌ها از حد طبیعی‌شان بیشتر شود.
انواع چربی های خون
چربی‌ها در خون به پنج صورت دیده می‌شوند، تری گلیسریدها و چهار نوع دیگر هم از ترکیبات کلسترول. کلسترول‌ها شامل ترکیباتی از چربی و پروتئین هستند، اما تری‌گلیسیریدها تنها از چربی ساخته می‌شوند. وظیفه تری‌گلیسیریدها تامین انرژی بدن است. عمده تری‌گلیسیرید‌های موجود در بدن از خوراکی‌هایی تامین می‌شوند که روزانه مصرف می‌کنیم. به طور معمول وجود تری گلیسیرید در خون برای انجام عملکرد‌های بدن ضروری است، اما بالا رفتن میزان آن در خون خطرناک است.
کلسترول چیست؟
همان طور که اشاره شد کلسترول در واقع مولکول بزرگی از چربی است و می‌تواند در ساخت بعضی هورمون‌ها و ساخت دیواره سلولی نقش داشته باشد. البته کلسترول به صورت چسبیده به بعضی پروتئین‌ها هم در خون مشاهده می‌شوند؛ به این ترکیب پروتئین و چربی، به اصطلاح لیپوپروتئین گفته می‌شود. طبقه بندی کلسترول‌ها مطابق نسبت چربی آن‌ها به پروتئین است.
بررسی انواع کلسترول ها
HDL یا کلسترول خوب بدن، بیشترین مقدار پروتئین و کمترین مقدار چربی را دارد و به همین دلیل، چگالی آن از سایر کلسترول‌های موجود در خون بیشتر است.
این نوع کلسترول بسیار برای بدن مفید است و کار آن محافظت از قلب است. از جمله دیگر وظایف این نوع کلسترول در بدن، جمع آوری چربی‌های اضافی موجود در خون و انتقال آن‌ها به کبد برای دفع است. بالا بودن میزان این کلسترول در خون معمولا خطری برای بدن ندارد و حتی به سلامت بدن کمک می‌کند. اما اگر میزان HDL در بدن بیش‌ازحد افزایش یابد ممکن است این نشانه وجود مشکلی در بدن باشد.
مقایسه کلسترول های خوب و بد در بدن
LDL مقدار چربی بیشتری نسبت به HDL دارد، در نتیجه میزان چگالی آن کمتر است. LDL در خون از دو طریق تولید می‌شود یکی با مصرف مواد غذایی و دیگری توسط بدن. از جمله غذاهایی که حاوی این نوع کلسترول هستند می‌توان به گوشت قرمز و لبنیات اشاره کرد.
LDL موجود در خون می‌تواند به سایر چربی‌ها در خون چسبیده و توده چربی ایجاد کند. این توده چربی می‌تواند موجب گرفتگی در رگ‌ها شود. همچنین وجود این شکل از توده‌های چربی در خون می‌تواند جریان خون را کند بنماید. با کند شدن جریان خون احتمال وقوع سکته‌های مغزی و قلبی در بدن بالا می‌رود. به همین دلیل میزان زیاد LDL در خون خطرناک است.
VLDL و شیلومیکرون‌ها
این نوع کلسترول‌ها درصد چربی شان بسیار بالاست و جزء چربی‌های مضر برای بدن به حساب می‌آیند. اما هنگام محاسبه چربی خون معمولا میزان LDL خون از این دو نوع چربی اهمیت بیشتری دارد.
سطح چربی خون
دقت داشته باشید که میزان اهمیت سطح HDL، LDL و تری‌گلیسیرید از دیگر چربی‌های موجود در خون زیادتر است. همچنین پایین بودن سطح HDL و بالا بودن LDL و تری‌گلیسیرید می‌تواند خطرساز باشد.
علائم چربی خون بالا
اگر میزان چربی خون بالا برود اغلب هیچ نشانه‌ای ندارد و تنها راه تشخیص آن زمانی است که کلسترول خون شما به حدی خطرناک بالا باشد. علائم چربی خون بالا امکان دارد در موارد پیشرفته‌اش به علائم بیماری‌های قلب و عروق همانند احساس درد در قفسه سینه، داشتن حالت تهوع و یا خستگی خود را نشان دهد. همچنین تشکیل توده‌های برجسته چربی در زیر پوست هم از دیگر علائم چربی خون بالاست. توجه داشته باشید که تشخیص چربی خون بالا بجز انجام دادن چکاپ منظم، راه دیگری ندارد.
کسانی که در رنج سنی زیر بیست سال هستند، شامل هیچ یک از عوامل خطر نمی‌شوند. اما باید هر پنج سال یکبار چکاپ شوند.
اما برای کسانی که بالای بیست سال سن دارند و شامل عوامل خطر هستند باید بیشتر از دیگران و با توجه به تجویز پزشک خود چکاپ شوند.
چه کسانی در معرض چربی خون بالا قرار دارند؟
یکسری از عوامل هستند که احتمال بالا رفتن چربی خون را افزایش می‌دهند:
از جمله داشتن پیشینه خانوادگی بیماری‌های قلبی ناشی از فشار خون بالا یا چربی خون بالا، احتمال ایجاد کلسترول بالا را افزایش می‌دهد. تا الان مشخص نشده است که به ارث بردن ژن‌های خاصی در بدن باعث بروز چربی خون بالا می‌شود و یا به علت داشتن عادات غذایی یا سبک زندگی ناسالم است.
برخی افراد هم ممکن است دارای مشکلی ژنتیکی به نام هیپرکلسترولمی خانوادگی یا افزایش کلسترول فامیلی باشند. این مشکل باعث می‌شود که در نوجوانی این افراد به چربی خون بالا مبتلا شوند.
مبتلایان به دیابت: دیابت نوع دو، کاری که در بدن انجام می‌دهد این است که سطح کلسترول بد خون یعنی LDL را افزایش می‌دهد و بلعکس سطح کلسترول خوب خون یعنی HDL را کاهش می‌دهد و به این وسیله خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی وعروقی را افزایش می‌دهد.
افراد سالمند: با بالا رفتن سن، بدن قدرت پاکسازی خون از کلسترول بد را از دست می‌دهد؛ به همین دلیل سطح چربی خون به تدریج بیشتر می‌شود.
جنسیت: در اکثر موارد سطح LDL موجود در خون مردان بالاتر از زنان است و سطح HDL خونشان هم پایین‌تر. اما در زمان یائسگی، سطح LDL خون زنان بالا می‌رود.
داشتن اضافه وزن و چاقی: رژیم غذایی نادرست و کم‌تحرکی باعث چاقی و نهایتا بالا رفتن چربی خون می‌شود.
تغذیه نادرست: با مصرف مواد غذایی سرشاراز کلسترول و چربی مانند: پنیر، زرده تخم‌مرغ، غذاهای سرخ‌شده و فرآوری‌شده، بستنی، شیرینی‌ها و گوشت قرمز مستعد بیماری‌های قلبی خواهید شد. در ادامه موضوع علائم هشدار دهنده افزایش چربی خون،به راه‌های درمان هم می پردازیم.
چربی خون بالا را چگونه درمان کنیم؟
با حذف کردن غذاهای فست فودی و چربی‌های ترانس از وعده‌های غذایی تان، می‌توانید به درمان چربی خون بالا کمک کنید. همچنین غذاهای سرخ شدنی و فرآوری‌شده مثل: بیسکوئیت، کیک و دیگر شیرینی‌ها که غنی از چربی‌های ترانس(روغن‌های جامد و نیمه‌جامد) هستند را از رژیم غذایی خود و خانواده تان حذف کنید و مصرف امگا۳ را بیشتر کنید.
