میوکاردیت بیماری التهاب عضله قلب معروف به میوکارد “myocardium” (لایه عضلانی دیواره قلب) است. وظیفه انقباض و انجام پمپاژ خون به قلب، خارج از قلب و سایر اعضای بدن را این عضله دارد.
زمانی که این عضله دچار التهاب می گردد توانایی آن در پمپاژ خون کاهش می یابد. در اینصورت فرد دچار مشکلاتی نظیر ضربان سریع یا غیرطبیعی قلبی یا آریتمی، خستگی، مشکلات تنفسی و درد در قفسه سینه شود. در موارد حاد التهاب سبب ایجاد لخته خون و حمله قلبی یا سکته مغزی، نارسایی قلب و حتی مرگ بیمار شود.
بیماریهای قلبی
عموما بروز التهاب، واکنش بدن به هر نوع زخم یا عفونت است. وقتی انگشت خود را می‌برید، چه اتفاقی رخ می‌دهد؟! در مدت زمان کوتاهی، بافت اطراف زخم، متورم و سرخ می گردد که نشانه‌های بروز التهاب است. دستگاه ایمنی بدن آنتی بادی تولید می‌کند که این سلول‌ها به محل زخم می‌رسند و ترمیم را آغاز می‌کنند. اما بعضی اوقات نقص در دستگاه ایمنی بدن یا دلایل دیگر التهاب، سبب بیماری میوکاردیت می‌شوند.
در اغلب موارد علت دقیق بیماری میوکاردیت مشخص نمی گردد. معمولاعفونت شدیدی مانند عفونت‌های ویروسی یا عفونت باکتریایی، انگلی یا قارچی منجر به التهاب عضله قلب و بیماری است.
علت بروز میوکاردیت چیست؟
تعیین دقیق علت این بیماری اغلب مشکل است اما عوامل اصلی ایجاد بیماری به شرح زیر است:
ویروس‌ها
مطابق یافته های علمی انتشاریافته بنیاد میوکاردیت ویروس ها مهمترین عامل میوکاردیت عفونی می باشند.
باکتری‌ها
باکتری‌های مسبب میوکاردیت
قارچ‌ها
بیماری Chagas
انگل‌ها : انگل‌هایی وجود دارند که برخی از آنها توسط حشرات منتقل می‌شوند و بیماری‌هایی را به وجود میورند، مانند تریپانوزوما کروزی و توکسوپلاسما.
داروها: بعضی از داروها ممکن است باعث واکنش آلرژیک یا سمی شوند. داروهایی هستند که برای درمان سرطان استفاده می‌شود. آنتی بیوتیک‌ها، مانند داروهای پنی سیلین و سولفونامید، برخی از داروهای ضد تشنج و برخی مواد مخدر مانند کوکائین نیز می‌توانند این بیماری را به‌وجود آورند.
مواد شیمیایی: قرار گرفتن در معرض برخی از مواد شیمیایی مانند مونوکسیدکربن و اشعه، گاهی می‌تواند باعث ایجاد میوکاردیت شود.
میوکاردیت لایم (Lyme)
عفونت ناشی از باکتری منتقل شده توسط کنه Borrelia burgdorferi، می‌تواند سبب میوکاردیت یا سایر مشکلات قلبی گردد.
بیماریهای خود ایمنی و بیماریهای التهابی
گاها بیماریهای خود ایمنی مانند آرتریت روماتوئید “rheumatoid arthritis” یا SLE که باعث بروز التهاب در سایر قسمت‌های بدن می‌شوند، باعث میوکاردیت می‌گردند. این شرایط شامل لوپوس و سایر بیماریهای خود ایمنی و سارکوئیدوز “sarcoidosis” است.
نوع دیگر میوکاردیت، کاردیومیوپاتی قسمت پارتوم ” peri-partum cardiomyopathy” است. به دلایلی ، برخی از زنان در آخرین مرحله بارداری یا بلافاصله پس از زایمان کودک، عملکرد ضعیفی در عضلات قلب خود دارند.
دلایل ایجاد میوکاردیت
مصرف زیاد الکل
در معرض تابش یا تشعشع شیمیایی
سموم و داروهای خاص
مواد شیمیایی هیدروکربن‌ها و آرسنیک
داروهای خاصی مانند داروهای دوکسوروبیسین ، آدریامایسین ، کلوزاپین، دانوروبیسین
علائم بیماری میوکاردیت چیست؟
مسئله خطرناک در مورد بیماری میوکاردیت این است که ممکن است در هر سنی رخ دهد و بدون علامت ادامه یابد.
علائم این بیماری مشابه آنفولانزا است مانند:احساس خستگی، تنگی نفس ، تب، درد مفصل، نارسایی قلبی، تورم اندام تحتانی، درد قفسه سینه.
بیماری میوکاردیت گاهی ممکن است به خودی خود و بدون درمان، رفع شود. حتی در بعضی از موارد بیماری مدت زیادی ادامه یابد اما علائم ناگهانی نارسایی قلبی را ایجاد نکند. اما مخفیانه و بدون علائم به عضله قلب آسیب بزند. در مواردی این احتمال هست که قلب در آشکار کردن مشکلات خود توسط علائمی از جمله درد قفسه سینه، تنگی نفس، تپش قلب و نارسایی قلبی سریع‌تر عمل کند. بیشتر بخوانید: برادی کاردی
درمان قطعی میوکاردیت
میوکاردیت در برخی بیماران با مصرف داروهای مسکن و داروهای ضد التهاب درمان می گردد. اگر میوکاردیت بخشی از بیماری دیگری باشد (مانند آرتریت روماتوئید)، با درمان آن بیماری، این عارضه ی قلبی نیز درمان می گردد.
اگر میوکاردیت ناشی از عفونت باکتریایی باشد، پزشک داروهای آنتی بیوتیکی تجویز خواهد کرد.
در برخی موارد نیز از داروهایی مانند دیورتیک ها (ادرار آور)، دیژیتال، آنزیم مبدل آنژیوتانسین، مهار کننده ها، و آنژیوتانسین استفاده می شود.
استفاده از مسدود کننده های گیرنده یا گشاد کننده های عروق ممکن است برای کمک به پمپاژ قلب در حین بهبودی تجویز شود.
برای بیمارانی که آریتمی دارند، ممکن است داروهای ضد آریتمی تجویز شود. بیمارانی که قلب آنها آسیب بیشتری دیده است، باید بعضی از فعالیت های خود را محدود کرده و داروها را تا پایان عمر مصرف کنند.
اگر قلب از کار بیفتد، اقدامات درمانی تهاجمی و اورژانسی ممکن است در بیمارستان انجام شود. قرار دادن دستگاه تنظیم کننده ضربان قلب یا دستگاه الکتروشوک قلبی دفیبریلاتور( defibrillator) ممکن است لازم باشد.
برای بیمارانی که میوکاردیت آسیب بسیار شدیدی به قلب آنها وارد نموده است، ممکن است پیوند قلب لازم باشد.
طول دوره درمان جهت بیماری میوکاردیت
دوره درمان میوکاردیت بستگی به علت بروز بیماری و سلامت عمومی بیمار دارد. در بسیاری از بزرگسالان سالم با میوکاردیت ویروس کوکساکی (ویروس بدون عارضه)، علائم می‌توانند بعد از حدود دو هفته شروع به بهبود کنند. در برخی بیماران بهبودی قلب چند ماه طول می‌کشد. در بعضی از بیماران آسیب به عضله قلب دائمی است و بعد از رفع التهاب، نارسایی قلب همچنان وجود دارد.
آیا از ابتلا به میوکاردیت می توان جلوگیری کرد؟
اقدام خاصی جهت جلوگیری از میوکاردیت وجود ندارد، اما پیشگیری از ابتلا به عفونت‌های جدی و حاد می تواند موثر باشد.
- از رفتارهای پرخطر خودداری کنید. برای کاهش احتمال ابتلا به عفونت میوکارد مرتبط با HIV، رابطه جنسی ایمن داشته باشید و از مواد مخدر استفاده نکنید.
- انجام واکسیناسیون‌ها به موقع از جمله واکسن سرخچه و آنفولانزا
- رعایت بهداشت
- جلوگیری از نیش کنه و عفونت‌های آن
- از تماس با افرادی که به بیماری ویروسی یا بیماری آنفلوانزا یا شبه آن مبتلا هستند، تا زمانی که بهبود نیافته اند خودداری کنید. اگر به علائم ویروسی مبتلا هستید، سعی کنید از قرار گرفتن در حضور دیگران خودداری کنید.
می‌توان با رعایت بهداشت به ویژه شستن مرتب دست‌ها از میوکاردیت ناشی از عفونت جلوگیری کرد. با انجام واکسیناسیون دیفتری “diphtheria” می‌توان از میوکاردیت دیفتری جلوگیری کرد. همچنین با رعایت روش‌های ایمن جنسی و کاهش مصرف داروی وریدی می‌توان از HIV جلوگیری نمود. با استفاده از حشره‌کش‌های موثر و قوی از میوکاردیت ناشی از بیماری Chagas انتقالی از حشرات جلوگیری کرد.
