نوار قلب

نوار قلب یا الکتروکاردیوگرام (ECG)یک روش غیر تهاجمی (بدون درد، تزریق یا آسیب به بدن) برای بررسی ریتم قلب است که به تشخیص (نه درمان) مشکلات قلبی کمک می کند. در تست الکتروکاردیوگرام حسگرهای متصل به پوست برای تشخیص سیگنال‌های الکتریکی تولید شده توسط قلب در هر بار ضربان توسط دستگاهی ثبت و بررسی می شود. اما این تست چگونه انجام می شود؟ آیا خطراتی برای بیمار وجود دارد؟ چه کسانی به نوار قلب احتیاج دارند؟

الکتروکاردیوگرام چیست؟

اندازه گیری و ثبت فعالیت الکتریکی قلب را الکتروکاردیوگرام یا نوار قلب می نامند. در این روش به واسطه حسگرهای متصل شده به بدن با هر ضربان قلب، یک تکانه (یا موج) الکتریکی از قلب عبورکرد و این موج باعث فشرده شدن ماهیچه و پمپاژ خون از قلب می شود. سپس، فعالیت های الکتریکی قلب توسط دستگاه الکتروکاردیوگراف (ECG / EKG) ثبت شده و در صورت وجود مشکل اقدامات درمانی برای بیمار تجویز می شود. این تست ممکن است توسط متخصص قلب یا حتی پزشک عمومی برای بررسی علائم بیماری های قلبی، توصیه شود. همچنین، این آزمایش را می‌توان توسط یک پرستار یا شخص آموزش دیده در بیمارستان، کلینیک یا در مراکز بهداشتی و درمانی انجام داد.

نوار قلب برای تشخیص چیست؟

تست نوار قلب در صورت بروز مشکلات قلبی احتمالی مانند درد قفسه سینه، تپش قلب، ضربان قلب نامنظم و ناگهانی، سرگیجه و تنگی نفس تجویز می شود. به طور کلی الکتروکاردیوگرام به تشخیص موارد زیر کمک می کند:

• آریتمی قلب (غیرطبیعی بودن ریتم قلب): هنگامی که قلب خیلی آهسته، خیلی سریع یا نامنظم می‌زند.
• بیماری عروق کرونر قلب: در این بیماری جریان خون در قلب توسط تجمع مواد چرب مسدود یا قطع می شود.
• سکته های قلبی: هنگامی که جریان خون به قلب به طور ناگهانی مسدود می شود.
• بیماری ماهیچه قلب (کاردیومیوپاتی): هنگامی که دیواره های قلب ضخیم یا بزرگ می شوند.

علاوه بر موارد ذکر شده، نوار قلب برای نظارت و بررسی افراد دارای سوابق بیماری قلبی و یا بیماران مبتلا به مشکلات قلبی توصیه می شود. الکتروکاردیوگرام اغلب در کنار سایر آزمایش‌ها برای کمک به تشخیص و مشاهده شرایط مؤثر بر قلب استفاده می‌شود.

نحوه انجام الکتروکاردیوگرام و انواع آن

به طور کلی، این آزمایش شامل اتصال تعدادی (بین 12 تا 15) حسگر کوچک و چسبنده به نام الکترود به بازوها، پاها و قفسه سینه است که توسط سیم به دستگاه ضبط نوار قلب متصل می شوند. قبل از اتصال الکترودها، معمولاً باید لباس های بالا تنه خود را درآورده و در برخی موارد ممکن است موی سینه بیمار تراشیده شود. مدت زمان این تست بسیار کوتاه است و بیشتر از چند دقیقه طول نمی کشد. به طور کلی انواع نوار قلب به سه روش انجام می شود که به شرح زیر است:

1. در حال استراحت: در یک وضعیت راحت و به صورت دراز کشیده انجام می شود.
2. در حال ورزش یا فعالیت (تست ورزش): در حال استفاده از دوچرخه ورزشی یا تردمیل انجام می شود.
3. نوار قلب هولتر‌ مانیتورینگ: جهت بررسی روتین ضربان قلب در یک روز یا بیشتر توسط دستگاه کوچک و مجهز به باتری هولتر‌ مانیتور که قابلیت حمل دارد، انجام می شود.

تجویز هر یک از روش های نوار قلب به علائم بیمار و مشکلات قلبی احتمالی بستگی دارد. برای مثال افرادی که علائم بیماری را در فعالیت های بدنی شدید احساس می کنند، انجام تست در حالت ورزش توصیه می شود. در حالی که برای علائم طولانی مدت، کوتاه، ناگهانی و در دوره های تصادفی هولتر‌ مانیتورینگ انجام می شود. پس از پایان تست، ریتم قلب و فعالیت الکتریکی به صورت نمودار نمایش داده شده به صورت الکترونیکی یا چاپ شده روی کاغذ نشان داده می شود. در خصوص هولتر‌ مانیتورینگ، اطلاعات به صورت الکترونیکی در دستگاه ذخیره شده و پس از اتمام آزمایش در دسترس پزشک است در صورت عدم ذخیره، تمام اطلاعات را به طور منظم یادداشت کرده و در اسرع وقت در اختیار پزشک خود قرار دهید. لازم به ذکر است در صورت وجود مشکلات قلبی، تست باید توسط پزشک متخصص بررسی یا مجدد انجام شود.

آیا نوار قلب خطرناک است یا عوارض جانبی دارد؟

نوار قلب یک تست سریع، ایمن و بدون درد است که در حین انجام آن هیچ جریان الکتریکی به بدن بیمار وارد نمی شود. تنها ممکن است به هنگام برداشتن الکترودها از پوست کمی ناراحتی ایجاد شود و همچنین در برخی افراد بثورات پوستی خفیف به وجود آید. لازم به ذکر است که انجام نوارقلب در حال ورزش باید به صورت کنترل شده و توسط شخص آموزش دیده انجام شود تا در صورت مشاهده علائم یا شروع احساس ناخوشایند در بیمار، آزمایش متوقف گردد. تست نوار قلب برای زنان باردار نیز بی خطر بوده و هیچ مشکلی برای مادر و جنین ایجاد نمی شود.

تفاوت نوار قلب با اکو قلب در چیست؟

نوار قلب (الکتروکاردیوگرام) و اکو قلب (اکوکاردیوگرافی) هر دو به منظور تشخیص مشکلات قلبی توسط پزشک توصیه می شود، اما هر دو روش کاملا متفاوت هستند. همان طور که اشاره شد در الکتروکاردیوگرام با امواج الکتریکی ریتم قلب بررسی خواهد شد، در حالی که اکوکاردیوگرافی، در واقع سونوگرافی قلب به حساب می آید و از امواج فرا صوت استفاده می شود. نوارقلب معمولا توسط افراد آموزش دیده نه لزوما پزشک در کلینیک یا مطب انجام می شود، در حالی که اکو باید توسط متخصص در بیمارستان صورت گیرد. در نوار قلب معمولا آرتیمی قلب (ضربان نامنظم قلب)، عدم تعادل الکترولیتی ماهیچه‌ها، تغییر اندازه قلب و هرگونه آسیب تشخیص داده می شود، اما اکو معمولا برای تشخیص سرطان، ضعف در دریچه قلب، نقص مادرزادی قلب جنین و احتمال وجود سکته قلبی انجام خواهد شد.

همچنین، اکو قلب انواع مختلفی دارد که با توجه به بیماری های قلبی انجام می شود. برای مثال برای تشخیص گرفتگی رگ‌ها از این اکوی داپلر استفاده می شود، در حالی که برای تشخیص اندازه قلب و قدرت ماهیچه های آن، اکوکاردیوگرافی دوبعدی تجویز می شود. علاوه بر موارد ذکر شده، نوار قلب یک روش قدیمی است که هزینه نسبتا کمتری در مقایسه با اکو قلب دارد. به بیان ساده تر اکو قلب معمولا تکمیل کننده نوار قلب بوده و برای مشکلات پیچیده تر انجام می شود. در هر صورت این دو روش کاملا سریع، بی خطر و بدون درد بوده و بیمار نیازی به آمادگی قبل از انجام تست یا مراقبت های لازم بعد از آن ندارد. اغلب پزشکان در صورت عدم تشخیص علت بیماری و علائم بیمار اکوکاردیوگرافی را به بیماران توصیه می کنند.