پریکاردیت چیست؟

قلب به وسیله یک غشای منعطف دو لایه ای که پریکاردیوم نام دارد احاطه شده است. دو لایه این غشا به کمک مایعی نرم و براق از هم جدا شده تا این دو لایه به سادگی روی همدیگر بلغزند. نقشی که پریکاردیوم در اینجا دارد این است که قادر است قلب را در جایش نگه دارد و از آن در مقابل ایجاد سایش و عفونت حفاظت می کند.  پریکاردیت بخاطر التهابی که در پریکاردیوم بوجود می آید، در اثر انقباض و انبساط، این لایه ها شل می شوند و روی هم سایش می کنند.    

از جمله علائم این بیماری ممکن است مشابه علائم حمله قلبی باشد و همچنین باعث درد در ناحیه قفسه سینه  و ریتم های غیرعادی قلب می شود.

مردانی که در محدوده سنی 20 تا 50سال هستند بیشتر از دیگران در به این بیماری مبتلا می شوند.

علائم پریکاردیت

علائم و نشانه های این بیماری قلبی به نوع آن نیز بستگی دارد، ولی در بیشتر مواقع شامل مواردی است که در زیر آمده اند:

•       داشتن تب بالا

•       تعریق زیاد و لرز کردن

•       مشکلات تنفسی مثل تنگی نفس

•       سرفه های خشک

•       داشتن ریتم قلبی غیر نرمال، مثل ضربان قلب سریع یا به اصطلاح تاکی کاردی

•       بروز درد در ناحیه قفسه سینه، همانند تیر کشیدن یا داشتن حسی مانند فرو رفتن چاقو در قفسه سینه

•       داشتن درد و ناراحتی که به خصوص در ناحیه شانه و بازوی چپ پخش می شود

•       بروز دردهایی که با دراز کشیدن بیمار یا تنفس عمیق شدت پیدا می کنند.

علل به وجود آمدن التهاب پریکاردیوم

بعضی از این علت ها به شرح زیر است:

•       بروز عفونت باکتریایی

•       داشتن عفونت ویروسی

•       صدمه زدن به قفسه سینه

•       بروز حمله قلبی

•       جراحی قلب باز

•       داشتن مشکل نارسایی کلیوی

•       دچار بودن به بیماریهای خود ایمنی، همانند بیماری لوپوس اریتماتوز سیستمیک

•       داشتن سرطان

•       انجام دادن پرتو درمانی

انواع التهاب پریکاردیوم

•       پریکاردیت ویروسی

•       پریکاردیت باکتریایی

•       پریکاردیت انقباضی

•       پریکاردیت حمله قلبی

•       پریکاردیت پریوژن مزمن

در خیلی از موارد این امکان هست که از ابتلا به این نوع بیماری قلبی نتوان اجتناب کرد، ولی با تشخیص و استارت درمان فوری و به هنگام عفونت ها مثل ذات الریه می توان ریسک ابتلا به پریکاردیت را کمتر کرد.

پریکاردیت ویروسی

از جمله شایع ترین دلائل بوجود آمدن این بیماری ویروس ها هستند. برای مثال بروز عفونت ویروسی در ناحیه قفسه سینه می تواند فرد را به این بیماری دچار کند و متاسفانه باید گفت که این بیماری هیچ گونه درمان دارویی ای ندارد و به طور معمول خود به خود از بین می رود. برای بهبود یافتن علائمی همچون التهاب و سایر علائم بوجود آمده بیمار می تواند داروهای تجویزی پزشک را مصرف کند. بیشتر بخوانید:  عفونت قلبی

پریکاردیت باکتریایی

این نکته حائز اهمیت است که اگر این شرایط به هنگام توسط پزشک تشخیص داده نشود و تحت درمان فوری قرار نگیرد، بالقوه کشنده خواهد بود. در اکثر موارد،  پریکاردیت باکتریایی به علت وجود عفونت در جای دیگری از بدن بوجود می آید. برای مثال کسی که به ذات الریه مبتلاست، به این دلیل که باکتری ها ممکن است از راه جریان خون به صورت مستقیم به پریکاردیوم دسترسی داشته باشند، احتمال اینکه به این بیماری مبتلا شود خیلی زیاد است.  

پریکاردیت انقباضی

بعد از اینکه التهاب و آسیب پریکاردیوم بهبودی یابد، این احتمال هست که در بخشی که آسیب دیده است اسکار بوجود بیاید. بافت اسکار موجب می شود که پریکاردیوم سطحی سخت و سفت به خود بگیرد. این وضعیت به این شکل است  که قلب دیگر قادر نیست به حد کافی از خون پر گردد.     

از نشانه های ابتلا به این بیماری شامل خستگی مفرط، وزن کم کردن بدون علت، مشکلات تنفسی همانند تنگی نفس، بالا آمدن شکم و گز گز کردن در ناحیه قلب است. در صورتی که پریکاردیت انقباضی معالجه نشود، قادر است عوارض بسیار زیادی را با خود بهمراه بیاورد.

عوارض پریکاردیت انقباضی چیست؟

•       آریتمی قلبی

•       نارسایی قلبی

•       مشکلات کبدی

پریکاردیت بعد از حمله قلبی

با وجود اینکه پریکاردیت موجب حمله قلبی نمی شود و در اتفاق افتادن آن هیچ نقشی ندارد، ولی بلعکس صدمه رسیدن به بافت قلب که ناشی از حملات قلبی است بعضی اوقات ممکن است به بروز این بیماری کمک کند. این نوع عارضه قلبی با نام پریکاردیت بعد از انفارکتوس میوکارد (post-MI) شناخته می شود. .

از جمله نشانه های ابتلا به این عارضه قلبی که ممکن است برای چند هفته تا چند ماه بعد از حمله قلبی خود را نشان ندهد، داشتن درد تقریبا خفیف در ناحیه قفسه سینه و یا تب و درد های مفصلی است.

پریکاردیت پس از جراحی قلب

این بیماری امکان دارد از عوارض جراحی قلب باشد، بعضی از عمل های جراحی قلب شامل باز کردن پریکاردیوم به منظور پیوند زدن عروق کرونری، باز کردن یا تعویض دریچه های قلبی  و یا انجام سایر اقدامات اصلاحی قلبی است.    

پریکاردیت پریوژن مزمن

داشتن التهاب های بلند مدت موجب جمع شدن مایعی در میان دو لایه پریکاردیوم می شود. در اکثر مواقع، علت ایجاد این نوع عارضه مشخص نیست. از جمله علل شناخته شده ایجاد  پریکاردیت پرویژن مزمن، سل و کم کاری تیروئید است.

عوارض پریکاردیت

بعضی از عوارض این بیماری که خطرناک هم هستند شامل موارد زیر است:

•       تامپوناد قلب

به این معنا که بین دو لایه ی پریکاردیوم مایع جمع می گردد.

قلب بیمار فشرده شده و قادر نیست به طور صحیح کار کند.

در این وضعیت بیمار به درمان فوری پزشکی احتیاج دارد و حتی می تواند کشنده باشد.

•       آبسه

جمع شدن چرک در قلب و یا در بخش پریکاردیوم موجب آبسه می گردد.  

•       گسترش عفونت

ایجاد عفونت که ممکن است به سایر نقاط بدن هم انتقال یابد.

•       پریکاردیت انقباضی

این بیماری چون در اثر التهاب به اسکار تبدیل می شود، حالت منعطف خود را از دست می دهد و در نتیجه قلب دیگر قادر نیست به درستس کار کند.

این بیماری را می توان به کمک آزمایش هایی که در زیر ذکر شده اند تشخیص داد:

  

•  بررسی پیشینه پزشکی بیمار

•       انجام معاینه فیزیکی، از جمله گوش دادن به قلب با استتوسکوپ

•       گرفتن نوار قلب (ECG)

•       تصاویر اشعه ایکس از ناحیه قفسه سینه

•       انجام اکوکاردیوگرافی

•       عکس برداری رزونانس مغناطیسی (ام آر آی)، اسکن از ناحیه قفسه سینه

•       آزمایش خون

•       با توجه به تشخیص پزشک یک نمونه از مایع پریکاردیوم به کمک یک سوزن ظریف خارج می شود و در آزمایشگاه مورد بررسی قرار می گیرد.